Vorige week werd bekend gemaakt dat er ook dit jaar weer een vuurwerkverbod is met Oud&Nieuw. Dit is goed nieuws voor veel van onze huisdieren, want heel veel honden en katten zijn erg bang voor vuurwerk. Helaas wordt op veel plekken toch nog steeds knalvuurwerk afgestoken, en niet alleen rond de jaarwisseling. Hoe leer je je huisdier dan af om bang te zijn? 

Wie bang is voor muizen of spinnen weet hoe lastig het is: afleren om ergens bang voor te zijn. Zelf ben ik bang voor spinnen. En hoe vaak ik ook tegen mezelf zeg dat het nergens op slaat, en dat zo’n kleine spin me echt niks zal doen… Zodra ik een klein beestje met acht poten zie klopt mijn hart in mijn keel. En als het bij jezelf al zo lastig is, hoe moet dit dan bij een hond of een kat die ergens bang voor is?

Emoties of gedrag?

Als eerste is het belangrijk om te beseffen dat je met normale training (dus iets aanleren door te belonen) vooral gedrag aan- of afleert. Regelmatig trainen, bijvoorbeeld gehoorzaamheidsoefeningen, kan wel helpen om je dier rustiger te laten zijn. Tenminste, zolang je traint door middel van beloning en niet door middel van straffen. Maar een emotie, zoals angst, kan je niet op deze manier afleren. Wat kan je dan wel doen? 

Als eerste is het belangrijk dat je je huisdier een veilige en rustige omgeving biedt. Voorkom stress door bijvoorbeeld veel bezoek of harde geluiden. Geef je huisdier een plek waar hij zich veilig voelt, bijvoorbeeld een rustige ligplek, een bench of, voor een kat, een hoge plank. Voorspelbaarheid is ook belangrijk om stress te voorkomen, bijvoorbeeld door vaste routines. 

De aanwezigheid van een soortgenoot in huis kan helpen om minder bang te zijn, zolang dit dier zelf niet bang is. Een soortgenoot die ook bang is kan de angst juist versterken. Wat nog beter werkt dan de aanwezigheid van een soortgenoot, is de aanwezigheid van de eigenaar. Contact met mensen vermindert stress. En honden en katten gebruiken hun eigenaar als “veilige haven”, als buffer tegen stress, net zoals kinderen dit bijvoorbeeld doen met hun ouders. 

Moet ik mijn huisdier nou knuffelen of negeren als hij bang is? 

Als je huisdier bang is, en hij komt naar je toe, dan zoekt hij steun. Op dat moment is het niet goed voor jullie relatie, of voor zijn angst, om hem te negeren. Je mag hem dan best aaien om zijn stress te laten dalen. Dit effect lijkt zelfs door te werken op een volgende enge situatie, ook als je er dan niet bij bent. Door te aaien beloon je niet zijn angst, want angst is een emotie. Je beloont wel zijn gedrag, namelijk het jou opzoeken ter ondersteuning. Dit kan heel effectief zijn, maar ook lastig als je er niet altijd bent. Uiteindelijk is het dus beter om je dier te leren hoe hij beter met zijn angst om kan gaan. 

Gedragstraining bij angst

Een goede manier om je dier te leren dat hij niet bang hoeft te zijn, is om vuurwerk stapsgewijs te koppelen aan prettige ervaringen (oftewel systematische desensitisatie en counterconditionering). Je kunt hiervoor bijvoorbeeld video’s van vuurwerk gebruiken. Werk met hele kleine stapjes: je dier mag niet bang worden tijdens de training. Combineer de geluiden met iets prettigs, zoals iets lekkers of even spelen. 

Wat moet ik nou met mijn angst voor spinnen? Ik kan met kleine spinnetjes beginnen. En dan steeds een stukje chocola nemen als ik naast een spin sta, waarna ik met steeds grote spinnen oefen. Maar vooralsnog hou ik het bij de stofzuiger. Want dat is ook een optie, gewoon voorkomen dat je geconfronteerd wordt met waar je bang voor bent.

Professionele hulp bij angst

Is je dier heel erg bang voor bijvoorbeeld harde geluiden? Dan is het slim om hulp te zoeken van een diergedragsdeskundige. Neem gerust contact op als je wil weten wat de mogelijkheden zijn! 

Bronnen

Casey, R. (2013). Should fearful dogs be comforted on fireworks night?, Reigning Cats and Dogs: A scientific perspective on companion animal behaviour and welfare. Via https://behaviourvet.wordpress.com/2013/11/04/should-fearful-dogs-be-comforted-on- fireworks-night/. Gelezen 22-11-2021.

Gácsi M, Maros K, Sernkvist S, Faragó T, Miklósi Á (2013). Human analogue safe haven effect of the owner: Behavioural and heart rate response to stressful social stimuli in dogs. PLoS ONE 8(3): e58475. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0058475.

Rooney, N. J., Clark, C. C. A., Casey, R. A. (2016). Minimizing fear and anxiety in working dogs: A review, Journal of Veterinary Behavior 16, pp. 53-64. https://doi.org/10.1016/j.jveb.2016.11.001.