Bij mensen schijnt er een relatie te zijn tussen links- of rechtshandigheid en allerlei eigenschappen, zoals hoe goed je bent met woorden of cijfers, en met de aanwezigheid van mentale problemen. Hoe zit dit eigenlijk bij dieren? Zijn die ook links- of rechtspotig? En zegt dit dan iets over je dier?
Hersenen en links of rechts zijn
De hersenen bestaan uit twee helften (links en rechts) met allebei hun eigen specialisatie. De linker hersenhelft is beter in categoriseren en focussen. Voor die focus remt de linker hersenhelft de aandacht voor en reactie op prikkels van buiten, inclusief angst. De rechter hersenhelft is juist goed in brede aandacht voor allerlei dingen, en pikt dus sneller nieuwe prikkels van buiten op. De rechter hersenhelft is ook belangrijk voor sociale interacties, en voor angst reacties. Hersenen werken daarnaast in principe kruislings: dus de rechterkant wordt met name aangestuurd door de linker hersenhelft en andersom.
Zijn dieren links- of rechtspotig?
Er zijn bij allerlei dieren onderzoeken gedaan naar of ze rechts of links zijn, bijvoorbeeld bij vissen en vogels, huisdieren en boerderijdieren, en zelfs bij sprinkhanen. Het blijkt dat dieren inderdaad een voorkeur hebben voor het gebruik van hun linker- of rechterkant, bijvoorbeeld hun poot of oog. Daarnaast hebben sommige dieren een hele sterke voorkeur voor links of rechts, en sommige dieren maakt het niet zoveel uit. Die kunnen heel veel taken zowel met links en rechts uitvoeren.
Hoe weet je of je dier rechts of links is?
Omdat dieren niet schrijven of tekenen, zijn er allerlei andere manieren ontwikkeld om te bepalen of een dier een voorkeur voor links of rechts heeft. Zo wordt er bij honden gekeken met welke poot ze bijv. een Kong vasthouden om hem leeg te kunnen maken (zie afbeelding links), met welke poot ze het liefst een pootje geven, of welke poot ze eerst vooruit zetten als ze starten met lopen. Bij katten kan je ook kijken welke poot ze eerst vooruit zetten, of met welke poot ze het liefst ergens iets uit hengelen of proberen te pakken (zie afbeelding rechts). Dit soort testjes moet je dan flink veel keren herhalen om na te gaan of je dier een sterke voorkeur heeft, en zo ja voor welke poot.
De mate van voorkeur zegt het meest over je dier
Het blijkt dat de mate van voorkeur voor links of rechts meer zegt over bepaalde eigenschappen van je huisdier, dan of hij een voorkeur voor links of rechts heeft. Bij honden is een sterke voorkeur voor links of rechts gerelateerd aan minder angst voor geluiden, snellere reactie op het vangen van bewegende objecten, minder chronische stress en het meer succesvol zijn als geleidehond. Er werden geen relaties gevonden met gedragsproblemen. Bij katten is een sterke voorkeur gerelateerd aan een meer zelfverzekerde, actieve en sociale persoonlijkheid, en minder angst en agressie.
Welke poot de voorkeur heeft kan ook van de taak afhangen, bijvoorbeeld van wat je dier moet doen en hoe complex die taak is, omdat de verschillende hersenhelften verschillende specialisaties hebben. Daarnaast lijkt er, vooral bij katten, ook een verschil tussen mannetjes en vrouwtjes te zijn, en zou ras ook nog van invloed kunnen zijn.
Een sterke voorkeur voor links of rechts betekent effectievere hersenen
In mensen en dieren met een sterke voorkeur voor links of rechts is de communicatie tussen de twee hersenhelften sterker. Hierdoor kunnen de hersenen effectiever werken. Het kan voor je huisdier daarom heel handig zijn als ze een sterke voorkeur hebben voor hun rechter- of linkerpoot. Weet jij of jouw huisdier links- of rechtspotig is?
Bronnen
Roger, L. J. (2017). A Matter of Degree: Strength of Brain Asymmetry and Behaviour. Symmetry 9, 57.
Wells, D. L. (2021). Paw preference as a tool for assessing emotional functioning and welfare in dogs and cats: A review. Applied Animal Behaviour Science 236.